HẢI PHƯƠNG trong " Văn Học Từ Điển" - Nhà sách Khai Trí

Nguyễn đình Tuyến viết về H Ả I P H Ư Ơ N G trong "Những nhà thơ hôm nay"

               
                   

                        T hi sĩ  Hải Phương tên thật Lê Hữu Phước .    Lúc nhỏ học ở  Nha Trang.   Sĩ quan QLVNCH ,   trung úy Lê Hữu Phước  có một thời gian phục vụ tại Cục Tâm Lý Chiến  .                       
                          Thơ   đăng trên các báo : 
                          Cải tạo,  Nhân loại,  Tân phong,  Tiểu thuyết tuần san,  Thời nay ... 
                          

                          Đã xuất bản :
                          TUỔI TÌNH YÊU ( thơ , Saigon 1962 )
                            CON ĐƯỜNG TÌNH NHÂN (   thơ, Saigon 1964 ) v..v....
                       
             T hơ là gì ?    Câu trả lời tưởng dễ,   nhưng thật rất khó mà trả lời cho vừa ý mọi người,  vì mỗi nhà thơ đều có một quan niệm về thơ -  quan niệm đó quyết định đường lối sáng tác của thi sĩ .

               William Butler Yeats ,  nhà thơ Ái Nhĩ Lan  được giải Nobel văn chương 1928,  quan niệm thơ là một người đàn bà đẹp mà nhà thơ choàng cho chiếc áo có thêu kim tuyến mượn từ thần thoại :

                                        " Tôi  choàng thơ chiêc áo
                                            từ cổ đến chân thơ
                                            bao quanh vòng óng ả
                                            Rút từ thần thoại xưa ..."

                  J. B. Bishop,  nhà thơ Mỹ cũng có quan niệm tương tụ khi ông viết : "...ta phải sáng tạo lễ nghi tân hôn để kết tụ Desdemone và Maure... "  * 

                  Hải  Phương tuy không trình bày đầy đủ quan niệm đó  ,  nhưng hình ảnh Thiên Thai như một giấc mơ huyền thoại của Á đông,  hinh ảnh thần Vệ nữ như một sắc đẹp đa tinh quyến rũ,  hình ảnh vòng hoa Platon  **,  như một đau xót thân phận  của nhà thơ,  thỉnh thoảng lại xuất hiện trong thơ Hải Phương .  Nhà thơ quan niệm rằng :

                                    Vì chân lý ở bên kia bờ
                                    Xin mời các em bước lên thuyền thi ca trước đã 

              ------
                 *   J.B. Bishop : " The ceremony must be found that wed Desdemone to the hudge Moor "
                                                      (   Speaking  of poetry ) .
                   **    Platon    là nhà hiền triết đã quan niệm : nên xô đuổi tất cả những nhà thơ ra khỏi thị trấn- sau khi đã choàng cho họ vòng hoa danh dự . 

                       Đi tìm  chân lý,  đi tìm cứu cánh,  căn nguyên của một sự việc,  là mang sứ mạng triết học cũng như sứ mạng thi ca kim cổ,  là ghi chép những khoảnh khắc ân tình độc đáo của con người,  những giây phút cảm xúc xuất thần,  linh cảm tương lai và thấu thị;  trước khi rung động tâm hồn  người đồng loại .   Thơ Hải Phương vừa là lời ca tụng triết học vừa là lời ca tụng ái tình :

                                               em là ai suốt đời tôi nhớ mãi
                                               ngọt ngào  như trang sách mới hiện sinh ...
                                               ( ...............................................)
                                               tôi cúi đầu nghe ngôn ngữ hiện hình
                                               và triết học với tình yêu huyền nhiệm .

                 Triết học và tình yêu lẫn lộn trong thơ Hải Phương.   Nhưng ở nhà thơ,  ta thấy sứ mạng    đi íìm cái đẹp cao cả hơn,  quan trọng hơn sứ mạng đi tìm chân lý .   Có lần trong chập chờn ,  nhà thơ đã gọi người yêu  về để đặt lên ngôi hoàng hậu,  để nhà thơ quì xuống dâng tim mình,  để nhà thơ bày yến tiệc và để cả hai người no nê một ngát hương trầm. Và có lần nhà thơ đã viết luôn  10 phiên tình khúc để ca ngợi vẻ đẹp của Đông phương,  hư vô và phù ảo,  những sáng mai xưa, những thời tiết ái tình,  khí hậu cuộc đời buồn nôn,  hồn ở lại,  tuổi tình yêu,  giấc bao dung,  cơn mưa siêu việt,  vô cùng và hiện hữu .

                Trong triều đình thi ca triết học và tình ái ,  Hải Phương đã chứng tỏ một tâm hồn phong phú ,  chấp nhận rằng căn bản của triết học và vũ trụ là tình yêu - chấp nhận rằng thi ca,  tuy không thể là triết học,  nhưng không thể bỏ qua triết học .
       

       trích  nguyên tác thơ    hải phương 

                                             ca tụng

                                  I.
                              là ai đây ? - tiếng em  cười trong trẻo quá 
                              hiện nguyên hình một ám sắc một giai nhân 
                              thoáng trong mơ   nhan điệu lướt trên trần 
                              ôi  tuyệt thế em cầm muôn phép lạ
                              tôi quì xuống mân mê từng ân quả
                              ngón bàn chân vẽ ngọc bút linh thần
                              bờ môi mộng đưa linh hồn tôi đến đó
                              em trang nghiêm bỗng hồn tôi lên bão gió 
                              em ơi em  -  xin kể lể về sau
                               phút ân ái hồn tôi dâng  lệ nhỏ
                               tay cầm tay và miệng đầy máu đỏ  
                               ôi dị kỳ,  tôi có gặp em đâu ?
                               vòng cánh tay ôm linh thể nhiệm mầu
                               suối tóc ngọc thoát hương trầm dạ thảo
                               ôi mê mệt điên cuồng và ảo não
                               đôi ngực căng khêu rực lủa trong lòng
                               đêm nằm chết giữa hai hơi thở mát
                               thịt xương đày đi đến xứ rêu phong
                               thần trí loãng từng tứ chi lệch lạc
                               trong trẻo quá tiếng em cao giọng hát
                               vút qua  hồn hình bóng đẹp vô song.

                                     II.

                               em là ai suốt đời tôi nhớ mãi
                               ngọt ngào như trang sách mới hiện sinh
                               tôi say sưa ăn nằm trong ngôn ngữ vô hình
                               và tiếp nhận và tiêm vào mạch máu
                               ý thức giữa thời gian ẩn dấu
                               hãy mở bừng cảm giác cho tôi nghe
                               hãy dồn vào hãy cao điệu réo về
                               âm nhạc lạ giòng chữ đầu mê hoặc
                               đôi mắt nhìn từng tư tưởng qua mau
                               kết dệt lại trong não cân sâu thẳm
                               cho thời gian cho cuộc sông cơ mầu
                               tôi có mặt giữa muôn ngàn huyền diệu đó
                               và triết học với tình yêu tôi nhận rõ
                               ý thức mình,  tôi đứng cạnh giữa bơ vơ
                               những mải mê những thao thức đợi chờ
                               trang sách rộng thu hồn tôi bé nhỏ
                               nâng điệu buồn lên bộ mặt tinh yêu
                               em là ai suốt đời  tôi nhớ mãi
                               là tiên thiên là vương nữ xưa lam kiều
                               là ảo mộng đến vô cùng khao khát
                               là da thịt căn đầy hương cảm giác
                               là ánh sáng là uy nghiêm tôi bái phục
                               ôm cuộc đời tôi hỏi đòi ân phúc
                               cho say sưa cho điên dại ngất ngư
                               cho no mê đắm đuối tiếng em cười
                               ôi,  em đến đôi bàn chân ngạo mạn
                               dẫm lên hồn băng lạnh gối thơ trinh
                                tôi cúi đầu nghe ngôn ngữ hiện hình
                                và triết học với tình yêu huyền nhiệm .
                                                ( TUỔI TÌNH YÊU ) 

                      cho những người mai sau làm thi sĩ

                                 
                                 cho mai sau những người  làm thi sĩ
                                 có vườn xanh trái  ngọt
                                 tôi đốt lửa quanh môi
                                 bằng lời thơ ngọc quí .

                                  cho những người làm thi sĩ mai sau
                                  không còn đau thương lên gạch ngói
                                  ý thức mình hư hao tiếng nói
                                  tôi đã làm thơ tôi đã nguyện cầu .

                                  cho mai sau những người làm thi sĩ
                                  ôm trái tim chín đỏ phì nhiêu
                                  tâm hồn chảy êm dòng nguyên thủy
                                  từng giọt từ bi nhỏ xuống tình yêu .

                                  cho mai sau những người làm thi sĩ   
                                   khong còn buồn lên cỏ cây  
                                   không còn đòi chối từ thế kỷ
                                   tôi làm thơ hôm nay tôi
                                                                  làm thơ hôm nay .

                                   cho mai sau những người làm thi sĩ
                                   cắn trái ngọt bên đời
                                   tôi đốt lửa quanh môi
                                   bằng tình yêu cuộc sống
                                   cho say này những người làm
                                                                               thi sĩ vui chơi .
                                      (  CON ĐƯỜNGTÌNH NHÂN ).                                 

                                                                         thơ  HẢI PHƯƠNG
                    ------
                      

 ( trích NHỮNG NHÀ THƠ HÔM NAY  /  NGUYỄN ĐÌNH TUYẾN –

           Nxb Nhà văn Việtnam tái bản,  Saigon 1967

                                                                            -  tr.  101  -  109  )