HẢI PHƯƠNG: Trương Thị Thịnh Người Nghệ Sĩ Tạo Hình Đồ Sộ Bảy Mươi Năm Cầm Cọ Trong Cơn Đồng Thiếp Sắc Màu Dấu Yêu Rực Rã

Tranh của HS Trương thị Thịnh

Em về mấy thế kỷ sau

Nhìn trăng có thấy nguyên màu ấy không

Bùi Trung Niên Thi Sĩ

Bây giờ

tháng chạp

rồi tháng giêng của mấy chục năm

thế kỷ trước

gió biển mùa đông và những ngày giáp tết rất lạnh

gió thổi thốc tháo

hàng cây bàng lá vàng trên đường Hàn Thuyên xôn xao rụng

đám học trò nhỏ ríu ra ríu rít như chim sớm hôm chiều tối chạy ngang nhà chị đến trường tiểu học

từ nhà chị bước ra trăm bước tới biển

biển Nha Trang .

Dù trời nắng hay mưa

sáng nào cũng vậy

người đàn bà Huế trung niên gương mặt khắc khổ chịu đựng nhưng không lam lũ luôn luôn măc áo dài / có khị áo trắng có khi áo đen / mang guốc / hút thuốc Cẩm Lệ / gánh gánh bánh bèo bán dạo

loại bánh bèo nhỏ rí bằng nắp chai bia / dẽo mà rền

mà khi sắp vòng tròn ra đĩa lớn 20 cái đĩa nhỏ 10 cái rồi rắc chà bông tôm lên trên rồi chan rưới nước mắm chung quanh / thứ nước mắm làm bằng cá mòi và cá cơm của nhà thùng Cửa Bé (phía nam phi trường Nha Trang )

ai ăn một lần rồi cũng nhớ mãi mùi vị quê nhà : nước mắm

nhiều hôm gánh bánh bèo đi ngang nhà chị nhưng hàng đã hết .

Bây giờ

và ở đây

tại hội trường này

ngày mùng bảy Tết Đinh Dậu 2017

người nghệ sĩ tạo hình đồ sộ bảy mươi năm cầm cọ trong cơn đồng thiếp sắc màu dấu yêu rưc rã

đã đến đây

đã ngồi lại đây

chị Trương Thị Thịnh

chuyện trò nói cười vui vẻ .

Đám nhỏ tụi tôi thường gọi bằng chị

thân mật hơn gọi là chị Thịnh

mới mấy năm trước Đinh Cường còn sinh thời

thường viết và nói với anh em chúng tôi chị Thịnh là môt họa sĩ đồ sộ( chữ này của Đinh Cường dùng rất nhiều nghĩa cho chị Thịnh ) thì nên có một ngày / một buổi vinh danh

chị Thịnh nghe nhưng không nói năng gì

thì tôi hiểu rằng chị không thích từ vinh danh càng không thích một ngày / một buổi được vinh danh

thì tôi cũng hiểu thêm rằng vinh danh thường dành cho những người chưa có danh / hám danh /

hay tự phong tự chế

còn chị

chị đã có một cõi đời riêng nguy nga không lẫn lộn vào đâu được

mấy tháng trước gia đình chị và bạn bè chuẩn bị cho buổi gặp gỡ hôm nay thì chị dặn đi dặn tới đừng làm gì rườm rà chỉ bạn bè trò chuyện vui vẻ là đủ

thì tôi hiểu rằng chị khiêm tốn nhưng rất tự tin

đó là đức tính lớn của môt tài năng đồ sộ

thì tôi cũng hiểu thêm rằng trước khi bước vào ngã rẻ thánh địa cõi tạo hình như là định mệnh long lanh mời gọi chị còn là kẻ rong chơi tài hoa nhiều mặt .

Mới đây thôi

ngày đầu năm 2017

vợ chồng tôi rũ chị đị ăn ngoài phố ( chị không ưa từ Mời / Rũ thân mật hơn dễ chọn món ăn hơn ăn cũng ngon hơn )

hỏi chị muốn ăn gì tụi em đãi

chị trả lời là ăn món gì cũng được miễn là có nước mắm

thì tôi hiểu rằng ảnh tượng mấy chục năm xưa về người đàn bà Huế với gánh bánh bèo rí tôm tươi chà bông cháy và nước mắm pha đang gánh gánh đi qua trước cửa nhà lại hiện trong đầu chị .

Thời giặc giã

chị Thịnh tản cư

sống lưu động bằng thuyền nay đây mai đó trên sông nước Hậu giang / Tiền giang / Đồng Tháp Mười / Hồng Ngự …

biết bao nhiêu hình ảnh cuộc sống thực tạo nên / kết thànhhồn tính đặc biệt / căn cứ địa nộitàng / luôn luôn được vũ trụ ngoai giới chiếu rọi sáng trưng tâm thức lãng mạn lên cơn bừng vỡ

đó là kinh nghiệm sống cơ cực đa đoan trải qua của một đoạn đời như là thứ của cải riêng dành lại cho tài năng phát tiết .

Thời kỳ trở lại Nha Trang

ít người biết chị ở trong ban nhạc của nhạc sĩ Minh Kỳ ( thầy dạy nhạc tôi )

chị chơi mandoline

và còn là giọng ca nữ của ban

thầy Nguyễn Hữu Dưỡng ( dạy tôi toán ) chơi violon

còn thầy Khương ( con rế giáo sư Cung Giũ Nguyên ) …

cũng trong thời gian này nhac sĩ Minh Kỳ cho xuất bản một trong số những bản nhạc đầu tay :Chị Hằng .

Chị Thịnh chơi nhạc

chị Thịnh học nhạc

chị có học tây ban cầm với nhạc sĩ Tiếng Thời Gian / Lâm Tuyền

chị Thịnh Có Nhạc

không phải chỉ vì Họa Trung Hữu Nhac mà bởi vì không có nhạc làm sao Lên Cơn Luân Vũ Sắc Màu Trên Bố

chị Thịnh nói ( nói nhiều lần ) ; Vẽ Phải Có Cơn

Không Có Cơn làm sao , mới đây , năm Tết Con Mèo , chị vẽ 8 hay 9 con mèo trên khung bố lớn suốt 2 ngày liền không ngủ không ăn không nghe điện thoại… không không …chỉ để vẽ Trong Cơn Tuyệt Đỉnh Sắc Màu Tươi Rói .

Chị Thịnh

Chị đã trang bị đầy đủ như người chiến sĩ xông vào chiến trường mới : Trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật Sài Gòn ( Thời không còn trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương )

và cũng vì tinh hoa phát tiết mà năm chị chưa tốt nghiệp chị đã vẽ chân dung cố tổng thống Ngô Đình Diệm

cái khó cho chị là làm sao được vẽ chân dung cho đương kim tổng thống đệ nhất Viêt Nam Cộng Hòa, người đã hai lần là Thủ Tướng

cái khó khác nữa là làm sao chân dung tổng thống Ngô Đình Diệm được treo trước tòa đô chánh

và trong bưu điện Sài Gòn

không biết bức chân dung có được treo trong văn phòng của tổng thống hay không và bức chân dung lịch sử này nay ở đâu ?

hỏi chị Thịnh được không ,chị đang ngồi dưới kia

cái vinh dự lớn khác nữa cho chị và cho trường là , cũng bức chân dung này chị được giải cuộc thi Hội Họa Quốc Tế tổ chức ở xứ Chùa Tháp

được bắt tay vua xứ Chùa Tháp

còn chị được giải nhất hay ngoại hạng và bức chân dung đó bây giờ ở đâu

thì xin hỏi chị Thinh , chị đang ngồi dưới kia

chị còn vẽ chân dung cho các nhân vật trong và ngoài chánh quyền lúc bấy giờ như chủ tịch Hạ Nghị Viện đệ nhất VNCH Trương Vĩnh Lễ , Trần Văn Lắm ( ? ) ….

Phải công bằng mà nói những năm cuối thâp niên 50 , thập niên 60 , 70 , 80 của thế kỷ trước chị Thịnh là người đàn bà có nhiều quyền lực nhất trong giới họa sĩ tạo hình không chỉ bởi tinh hoa đã phát tiết đến hạng giới điểm cao mà còn phong thái , hồn tính của người nghệ sĩ đa tài mà điềm đạm khiêm tốn nhưng rất tự hào vì đã sống đời sống đầy sự nghiệp

nói theo kiểu nền văn minh văn chương phim bộ Hàn Quốc thì chị là người vua biết măt chúa biết tên

còn nói theo kiểu nền văn chương và văn minh lục tỉnh& nền văn minh miệt vườn Nha Mân Sa Déc thì chị là người hào hoa phong nhã, cốt cách bậc thầy mà trưc tính thương ai thì nói thương

ghét ai thì nói ghét …không ưa xả giao nước bọt

môn tâm lý khoa tính khí học thì trưc tính là tính khí của người nghệ sĩ thứ thiệt .

Cũng mới gần đây thôi

mùa thu lá vàng ở Hoa Thịnh Đốn / 2007

tường nhà Trương Vũ Treo nhiều tranh Trương Thị Thịnh & Nguyễn Trí Minh

buổi chiều ấm

khách mời chừng gần 100

có tí rượu đỏ và nhạc nền rất nhẹ nghe như trong xa vắng

có nói qua nói lại ( như thuộc lòng ) về hội họa thế giới qua các thời kỳ Cổ Điển. Phục Hưng , Đương Đại …

Hậu Hiện Đại ( không thấy có khách quan nào nói đến thời kỳ Hội Họa Hậu Tận Thế!)

cũng có nói đại khái về các trường phái Siêu Thực , Da Da , Ấn Tượng

cũng có điểm danh thời kỳ một thế kỷ của trường phái Ấn Tựơng The Century Of The Impressionists đại diện :Renoir , Monet …

nói qua nói lại cho đã đời có khách quan hỏi chị Thịnh chị thích ai ?

chị bước ra / rất diện /đẹp / tiến tới chỗ có micro , không ngồi , chỉ cười cười

mọi người như trông chờ chị trả lời là thích Munch , hay Van Gogh , hay…

thì chị chậm rải trả lời Tôi Thích Tôi

cả phòng im lặng vài giây rồi vỗ tay

( vỗ tay tán thưởng / thước phim này tôi còn giữ . )

Tôi thích Tôi là thái độ chọn lựa dứt khoát nơi chốn và thời đại sống

Thời Đương Đại và Nghệ Thuật Đương Đại là của tôi là đời sống tôi

Tôi không thể ra khỏi thời đại tôi mà có nghệ thuât tôi

Tôi phải sống cùng sống với sống trong thời đại tôi và nơi chốn tôi cư trú

Mặc dù tôi không được thời đại tôi ưu đãi nhiều và nơi chốn cư trú tôi không đươc chọn lựa

Nhưng tôi cảm ơn phần ít ỏi mà tôi có được

Cũng xin hiểu rằng Tôi Chọn Tôi không phải là tuyên ngôn mà lời trân trọng cảm ơn cuộc đời bảy mươi năm cầm cọ .

Chị Thịnh

chị chọn thời đai của chị như bản lề cánh cửa thời hâu chiến ( 1939 – 1945 ) mở ra / khép lại vởi nghệ thuật đương đại ( thế giới – Post- War and Contemporary Art )

thường thì tranh của chị sắc màu tươi mát non tơ mà đột phá như nghệ thuật đương đai tây phương pha thêm chút buồn vương xứ Huế chút bến chút bờ sông Hương núi Ngự chút gam màu mượt mà tre trúc Kim Luông chút sương khói Lâm Viên buổi sáng chút sóng vỗ biển quê nhà chút mưa chút nắng Hòn Ngọc Viễn Đông chút phố xá chút chợ chiều chút tan chút hợp chút gió chút trăng…chút buồn vui xứ người chút mai chút mốt chút xa lộ chút xe đò…

tất cả chất liệu này trộn lại pha lẩn cộng thêm kỹ năng cầm cọ lúc lên cơn luân vũ với sắc màu cộng thêm kỹ năng nắm bắt hồn tính của sự vật / người mẫu / của chị bỏ lên khung bố có thành tranh vẽ bản sắc của chị không ?

Chị Thịnh là chị Thịnh không lẫn vào đâu được .

Mấy năm nay lớn tuổi nhưng khi vẽ chân dung thần trí chị rất tinh anh nắm bắt ngay hồn tính sự vật nhốt vào khung bố

không phải ai chị cũng vẽ chân dung

chị chỉ vẽ người chị thích

không thích thì không vẽ

tính chị là vậy

tính khí của người nghệ sĩ thứ thiệt .

Kỷ niệm chuyện chị Thịnh vẽ chân dung tôi tại nhà Trương Vũ

tôi ngủ gục liên tục năm tiếng đồng hồ

thì chị vẽ tôi nguyên trạng thái ngủ gục trong năm tiếng đồng hồ / không khác

chị ngồi yên tại chỗ còn tôi / người mẫu / lại ẹo qua ẹo lại /

chị không ăn gì , ai đưa nước cam thì uống không đưa thì thôi